امروزه بر خلاف گذشته با دلایل و توجیهات علمی مشخص شده است که شیرخشک دادن به گروههایی از شیرخواران واجب است و اگر غیر از این باشد، رشد آنها دچار اشکال میشود.
گروه اول نوزادانی هستند که قدرت مکیدن کافی ندارند و نمیتوانند سینه مادر را تا زمانی که سیر شوند بمکند. این ضعف در آنها باعث میشود همیشه گرسنه باشند و گریه کنند. گروه بعدی نوزادانی هستند که در 3 ماه اول به دلایل مختلف از جمله همان نداشتن قدرت کافی مکیدن، وزن نمیگیرند. این موضوع رشد بچهها را با اخلال مواجه میکند. در این شرایط پزشک متخصص مصرف شیرخشک را توصیه میکند و گروه سوم هم مادران شاغلی هستند که نمیتوانند در فاصله زمانیهای کوتاه به شیرخوار شیر خودشان را بدهند. این گروه هم ناگزیرند از شیرخشک استفاده کنند، هر چند که بر اساس قانون، مادران تا 6 ماه حق استفاده از مرخصی استعلاجی را دارند. با وجود این گاهی پیش از پایان این مهلت سرکار میروند. این 3 گروه از بچهها برای اینکه گرسنگی نکشند و رشد طبیعی داشته باشند باید از غذاهای کمکی استفاده کنند و چون پیش از 6 ماهگی نمیتوان از غذاهایی مانند فرنی و حریره بادام استفاده کرد، بهترین گزینه شیرخشک است.
شیرخشک ها از نظر کربوهیدرات شامل لاکتوز یا سوکروز ، از نظر پروتئین شامل کازئین به عمل آمده از گرما و پروتئین های پنیری شیرگاو و از نظر چربی دارای روغن های نباتی هستند. بعضی شیرخشک ها هم از پروتئین سویا، ویژه ی نوزادانی تولید می شوند که نمی توانند لاکتوز یا دیگر پروتئین های موجود در شیرگاو را تحمل کنند. اگر کودکی نتواند شیرخشک حاوی سویا را هم تحمل کند، برای او شیرخشک هایی که پروتئین آن ها هیدرولیزه و به لیپیدها و اسیدهای امینه تجزیه شده است، تجویز می شود، مانند شیرخشک نوترامیژن. انواع دیگری از شیرخشک های مخصوص نیز در دسترس هستند که برای موارد ویژه پزشکی تولید می شوند. مهم این است که در برنامه ی تغذیه ی کودکان، شیرخشک غنی شده از آهن جای داشته باشد، مگر این که پزشک تجویز دیگری بکند.
همانطور که گفتم شیرخشک برای بچههایی که وزن نمیگیرند توصیه میشود و میزان مصرف آن به سن و کمبود وزن آنها بستگی دارد. در هر نوبت بین 60 تا 120 سیسی با توجه به شرایط شیرخوار توصیه میشود. تعداد دفعات آن هم با توجه به تمایل و نیاز میتواند تا روزی سه نوبت افزایش پیدا کند. البته این کار را نباید سرخود انجام داد و ممکن است اضافه وزن نامناسبی به همراه داشته باشد. مادران باید حتما با متخصص در این زمینه مشورت کنند.
اگر شیرخوار از مزه غذاهای سادهای که پس از 6 ماهگی مصرف میکند خوشش بیاید و با اشتیاق و به میزان لازم از آن بخورد، میتوان شیرخشک را قطع کرد. پس از 6 ماهگی باید مصرف قطرههای مولتیویتامین و آهن را هم در برنامه غذایی آنها گنجاند. اگر مادران پس از قطع شیرخشک متوجه کاهش وزن و ثابت ماندن وزن شیرخوار شوند، میتوانند دوباره مصرف شیرخشک را با مشورت متخصص کودکان آغاز کنند.