برای کودکان، تکامل زبان و کلام تأثیر عمیقی روی سایر جنبه های رشد آنان دارد. به طور مثال، توانایی زبانی و کلامی مناسب و مؤثر کودک باعث رشد در زمینه بازی، ارتباط با همسالان، پیشرفت تحصیلی، شناخت کلامی و تکامل رفتاری و هیجانی او می گردد و برعکس، چنانچه عملکرد ارتباطی کودک مشکل داشته باشد حتی در شکلهای نسبتا خفیف با پیامدهای زیان آور اجتماعی-روانی و افزایش خطر ابتلا به اختلالات روانپزشکی همراه است.
پژوهشگران دانشگاه وسترن استرالیا دریافته‌اند که کمبود ویتامین D در زنان باردار نوزادان آنها را در آینده با مشکلات و دشواری در سخن گفتن روبه‌رو می‌کند بنابراین استفاده از مکمل‌های غذایی حاوی این ویتامین می‌تواند مشکل را حل کند. پس به همین راحتی و با رعایت کردن توصیه‌های پزشکان می‌توان از بروز چنین مشکل بزرگی در آینده جلوگیری کرد. محققان میانگین ویتامین D را در بیش از 700 زن باردار بررسی و رفتار فرزندان آنها را در سنین 2، 5، 8، 10، 14 و 17 سالگی زیر نظر گرفتند و با مطالعه این رفتار‌ها و بررسی تکلم آنها در سنین 5 تا 10 سالگی دریافتند میانگین ویتامین D مادران در طول بارداری بر رفتار کودکان در آینده تاثیری ندارد اما اثر مهمی در تکلم آنها برجا می‌گذارد. محققان به طور جدی مادران باردار را به مصرف موادغذایی حاوی ویتامین D تشویق می‌کنند.
سایر دلایل تاخیر کلامی و زبانی
عوامل زیادی می تواند باعث تاخیر کلامی و زبانی کودک شود. مثلا یکی از آن عوامل، معیوب بودن سیستم تکلم کودک مثل مشکل در زبان یا سقف دهانش است. تا خوردن زیر زبان می تواند حرکت زبان را در تولید کلام، محدود کند.
بیشتر کودکانی که تاخیر کلامی دارند ممکن است مشکلاتی در مغز داشته باشند به طوری که ارتباط کافی در مغز برای ایجاد و تولید کلام وجود نداشته باشد. این نوع کودکان با مشکل در استفاده از لب ها، زبان و فک برای تولید آوا مواجه هستند.
مشکلات گفتاری می تواند تنها مشکل حاصله باشد یا شاید با مشکلات دیگری مثل مشکل در بلع هم همراه باشد. تاخیر در گفتار همچنین می تواند نشان دهنده یک تاخیر کلی در همه زمینه های رشد کودک باشد.
مشکلات شنیداری نیز معمولا به تاخیر در سخن گفتن ارتباط دارد. پس اگر کودکی دچار مشکل گفتاری است حتما باید از نظر شنیداری آزمایش شود. چنین کودکانی احتمالا در فهم، تقلید و گفتار مشکل دارند.
عفونت گوش، خصوصا عفونت های مزمن می تواند روی قدرت شنیداری تاثیر بگذارد. باید به عفونت های ساده گوش (که می تواند یک تهدید باشد) اهمیت داد اگر چه شاید تاثیری روی گفتار نداشته باشد.
نشانه های وجود مشکل احتمالی
اگر شما در مورد گفتار و تکلم کودک خود نگران هستید، در اینجا به چند نکته اشاره شده که با توجه به آنها می توانید در خصوص مشکل داشتن فرزندتان مشکوک شوید.
باید نسبت به کودکی که به صداها پاسخ نمی دهد یا نمی تواند با در آوردن صدا، منظور خود را برساند، دقیق باشید. بین 12 تا 24 ماهگی اگر در کودکتان موارد زیر را می بینید آن را پشت گوش نینداخته و پیگیر باشید:
• استفاده نکردن از اشاره و ادا مثل تکان دادن دست در هنگام خداحافظی تا 12 ماهگی.
• استفاده از ایماء و اشاره در ارتباطات به جای به کارگیری کلمات تا 18 ماهگی.
• داشتن مشکل در تقلید صدا تا 18 ماهگی.
• داشتن مشکل در فهم درخواست های کلامی ساده و انجام آنها.
قبل از 12 ماهگی، کودک باید به صداها هم توجه نشان دهد کودکانی که نسبت به صداها عکس العمل نشان نمی دهند ممکن است دچار مشکلات شنوایی باشند.
اگر کودک بزرگ تر از 2 سال مشکلات زیر را داشت، حتما او را توسط متخصص مورد سنجش و بررسی قرار دهید:
• اگر او فقط می تواند کلمات و عکس العمل ها را تقلید کند و خود قادر به تولید کلمات یا اصطلاحات به طور خود آگاهانه نیست.
• اگر فقط قادر به بیان صداها و کلمات خاصی که تکرار می شوند می باشد و نمی تواند از گفتار برای ارتباط بیشتر استفاده کند.
• نمی تواند دستورات ساده را بفهمد و اجرا کند.
• اگر تن صدای نا متعارفی دارد (مثلا صدای خشن و گوشخراش یا صدای تو دماغی دارد.)
اگر گفتار کودک نسبت به سنش، قابل فهم نباشد. والدین باید حدود نیمی از گفتار کودک خود را در 2 سالگی متوجه شوند و در 3 سالگی حدود سه چهارم آن را بفهمند. تا 4 سالگی کلام کودک باید تقریبا به طور کامل فهمیده شود حتی به وسیله افرادی که او را نمی شناسند.
اقدامات والدین
مانند بسیاری چیزهای دیگر، پیشرفت در گفتار نیز مخلوطی از طبیعت و ذات کودک و آموخته ها و تربیت او است. ژنتیک می تواند در این میان موثر باشد و هوش و استعداد کودک در یادگیری گفتار به او کمک کند اما به هر حال محیط اطراف هم بسیار تاثیرگذار است و نحوه تربیت کودک در توانمندی های او نقش مهمی ایفا می کند. وقتی در گفتار، زبان، شنوایی یا در رشد کودک مشکلاتی وجود داشته باشد، مداخله سریع والدین کودک می تواند به او کمک کند. وقتی شما فهم بهتری از دلیل حرف نزدن کودک خود داشته باشید، می توانید راه هایی را برای بهبود رشد گفتاری او یاد بگیرید. در اینجا چند نکته کلی که در این زمینه می توانید در منزل به کار برده و توسط آن به رشد گفتاری فرزندتان کمک کنید، آورده شده است:
زمان زیادی را به برقراری ارتباط با کودکتان اختصاص دهید حتی در دوران نوزادی او. با او حرف بزنید، برایش شعر بخوانید و او را تشویق کنید تا صداها و اشارات را تقلید کند.
برای کودک خود کتاب بخوانید. این کار را از 6 ماهگی یا حتی زودتر آغاز کنید. حتما لازم نیست که همه کتاب را برای او بخوانید، کتاب هایی که مناسب سن اوست و دارای تصاویری است که او را تشویق به تماشای آنها می کند تهیه کنید. کم کم سعی کنید به تصاویر اشاره کنید و نام آنها را بیان کرده و او را به این کار تشویق کنید. سپس می توانید به صورت شعر وار برای او کتاب بخوانید.
از موقعیت های روزانه برای تقویت گفتار کودک استفاده کنید. به عبارت دیگر با او در طی روز صحبت کنید. مثلا اسم میوه ها را در مغازه میوه فروشی به او بگویید، به او توضیح دهید که در حین درست کردن غذا یا تمیز کردن خانه چه می کنید، به اشیاء منزل اشاره کنید و در حین رانندگی نظر او را به صداهای اطراف خود جلب کنید. از او سوالاتی بپرسید و پاسخ های او را تصدیق کنید (حتی اگر فهم آنها سخت باشد.) منظور خود را به صورت ساده بیان کنید اما هرگز از «کلام بچگانه» استفاده نکنید و سعی نداشته باشید تا با لحن یک کودک صحبت کنید.
هر چه زودتر به مشکلات گفتاری کودک خود پی ببرید، بهتر می‌توانید او را درمان کنید. شما در قبال فرزند خود مسوول هستید. با کمک گرفتن بموقع از متخصص و وقت گذاشتن، کودک شما در آینده قادر به برقراری ارتباط مناسب با شما و دنیای اطراف خواهد بود.
